SÜT ve SÜT ÜRÜNLERİNİN BESLENMEDEKİ YERİ I AYLİN ÇETİNOL

01.03.2021 SÜT ve SÜT ÜRÜNLERİNİN BESLENMEDEKİ YERİ I AYLİN ÇETİNOL

Süt ve Süt Ürünlerinin Beslenmedeki Yeri

  Doğumumuzdan bu yana büyüme ve gelişmemiz için son derece önemli olan anne sütü ile birlikte tüketmeye başladığımız daha sonra da inek, koyun, keçi gibi hayvanlardan temin ederek tüketmeye devam ettiğimiz süt hakkında biraz konuşalım. Konuya girmeden önce bahsini geçirmişken kısaca anne sütünün önemini vurgulayacak olursam; anne sütü bebeğine özeldir yani onun fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde oluşur. Anne sütünün yerini karşılayacak hiçbir ideal besin bulunmamaktadır. Bebek, ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmelidir. 7. aydan sonra ek gıdalara başlanabilir, bunun yanında 2 yaşına kadar anne sütünün devam edilmesi önerilir.

  Ülkemizde sütün çoğunluğu yoğurt, peynir ve çökelek olarak kullanılmaktadır. Süt ve süt ürünleri grubunda bulunan sütten yapılan besinlerden tüm yaş grubundaki kişilerin her gün tüketmesi gerekir. Özellikle çocukları asitli içecekler yerine süt içmeye teşvik etmeliyiz. Çocukluk döneminde bu alışkanlığı edinmek gelecekteki yaşantılarında bu alışkanlığın sürdürülebilmesi açısından oldukça önemlidir. Büyüme ve gelişme çağındaki çocuklarda süt ve süt ürünleri tüketimi ilerde görülme ihtimali olan osteoporoz hastalığından korunmada iyi bir etkendir.

  Tampon özelliğinden dolayı mide asidinin etkisini azaltır. Bu nedenle ülserli kişilere sık aralıklarla süt içmeleri önerilir fakat süt uzun dönemde asit salgısını arttırdığından ülseri iyileştirmez. Süt, demir ve C vitamini bakımından fakir olduğundan ülserde yaraların iyileşmesi için sütün yanında demir ve C vitamini kaynaklarının bulunması önemlidir. Süt laktozuna hassasiyeti olan kişilerde karın ağrısı, kramp ve ishal gibi belirtiler görülür. Bu gibi durumlarda süt miktarı azaltılmalıdır. Süt yoğurt halini alırken laktoz miktarında azalma olduğundan yoğurtta aynı miktarda süte göre daha az laktoz bulunacaktır. Yağ ve kolesterol alımı sınırlandırılan diyetlerde yağı azaltılmış süt, peynir ve yoğurt tercih edilebilir. 2 yaş altı için bu ürünler uygun değildir.

  Yoğurttaki laktaz enzimi sindirime yardımcı olur. Yemeklerin yanında veya yaptığımız çorba ve börek gibi yemeklerin içinde kullanabiliriz. Ayrıca yoğurdun iyi bir probiyotik olduğu göz ardı edilmemelidir. Evde çiğ sütten yoğurt yaparken veya direkt olarak çiğ süt kullanırken dikkatli olunmalıdır. Çiğ sütte bulunan patojenik mikroorganizmaları yok etmek gerekir. Süt iyi pastörize edilmiş veya UHT işlemi görmüş olmalıdır. Aksi taktirde temiz olmayan sütten insana tüberküloz, bruselloz, stafilokokus enfeksiyonu gibi hastalıklar geçebilir.

  Sütün hipertansiyonun önlenmesinde önemli olduğu, kolon kanserine karşı koruyucu rolü olduğu bildirilmiştir. Yapılan çalışmalarda süt ve ürünlerinin ya da bileşenlerinin (kalsiyum, D vitamini, protein içeriği) vücut yağ kütlesi ile toplam vücut ağırlığının azaltılmasında etkili olduğu görülmüştür.

   Sağlıklı bir birey için Türkiye’ye Özgü Besin ve Beslenme Rehberi’nde önerilen tüketim miktarı, 1 porsiyonun 200ml (1 su bardağı) kadar olduğu varsayılarak:

  – 1-3 ve 10-18 yaş grubu çocuklarda ve 65 yaş ve üzeri bireylerde 4 porsiyon

  – 4-6 yaş grubu çocuklarda 3-4 porsiyon

  – 7-9 yaş grubu çocuklarda ve yetişkinlerde 3 porsiyon olarak belirlenmiştir.

  Süt sağlıklı beslenme açısından oldukça önemlidir. Süt tüketiminin arttırılması yeterli ve dengeli besin öğesi ve enerji alımının sağlanması açısından önerilmektedir. Türkiye’de yeteri kadar tüketilmiyor olsa da süt ve süt ürünlerinin daha fazla tüketilmesi için özellikle çocuklar ve yaşlılar başta olmak üzere kişiler bilinçlendirilmelidir. Sağlıkla kalın.