05.05.2021 DEMİR EKSİKLİĞİNDE BESLENME | BEYZA KURTLAR
Demir Eksikliğinde Beslenme
Demir dünyada bol bulunan bir element olmasına rağmen demir eksikliği (DE) dünyada en sık karşılaşılan beslenme sorunudur ve çocukluk çağı anemisinin en sık nedenidir. Normal, yetişkin bir bireyin vücudunda ortalama 3-5 g kadar demir bulunur. Bunun 2/3’ü kanda bulunur. Kandaki demirin çoğunluğu kırmızı kan hücrelerinin rengini veren hemoglobinin bileşimindedir. Kalanı karaciğer, dalak ve kemik iliğinde depolanır. Demir vücuttan idrar, ter ve dışkı ile atılmaktadır.
Yetişkin bireylerin günlük demir gereksinimleri, vücuttan kaybolan demir kadardır. Bu miktar ortalama günde 0.9 mg olarak hesaplanmıştır. Normal bir diyetteki demirin %10’unun emildiği düşünülürse, günlük alınması gerekli demir miktarı 9 mg’dır. Vücutta yeteri kadar demir kalmadığı zaman ‘Demir yetersizliği anemisi’ görülür. Bu tip anemide, kan hücrelerinin sayısı azalır, hemoglobin miktarı düşer. Anemik durumda kanın oksijen taşıma yeteneği azalacağından kansızlık, baş dönmesi, yorgunluk, iştahsızlık, sindirim aygıtında bozukluklar, tırnakların incelmesi, kısa nefes alıp verme gibi belirtiler görülür.
Anemide bağışıklık sistemlerinde de yetersizlik olur ve çalışma gücü azalır. Ülkemizde demir yetersizliği anemisi olguları çocuklarda, gebe ve emzikli kadınlarda sık görülür. Aneminin nedenlerini şöyle sıralayabiliriz:
- Büyüme ve sık doğum nedeni ile demir gereksinimlerinin fazla olması, buna karşılık diyetlerin yetersiz olması.
- Halk çoğunluğunun diyetinin daha çok tahıllara dayanması, etlerin diyette çok az bulunması.
- Küçük çocuklara demir kaynağı yiyeceklerin zamanında yeterli olarak verilmemesi.
- Gelişmiş ülkelerde fazla aspirin alımının, alüminyum içeren antasid ve katkı öğeleri kullanımının, C vitamini değeri azalmış hazır ve yarı hazır besinlerin çok tüketilmesinin anemi nedeni olduğu bildirilmiştir. Yine yemekle birlikte çok çay ve kahve içilmesi de anemi oluşumundaki nedenlerden biridir. Çay, kola, kakao ve kahvede, bulunan polifenoller demirin biyoyararlığını azaltır. Çay ve kahve yemekten 45-60 dakika sonra içilmelidir.
Neler yapılmalıdır?
- Gerek miktar ve gerekse emilme kolaylığı yönünden en iyi demir kaynağı etlerdir. Kırmızı etin demir içeriği beyaz etten yüksektir. Bunun yanında yumurta, üzüm ve diğer meyve sularının yoğunlaştırılması ile yapılan pekmez, kuru meyveler, yeşil sebzeler, kuru baklagiller ve fındık, fıstık, susam gibi yiyecekler demir için iyi kaynak sayılırlar. Et ve benzeri yiyecekler satın alınamadığı zaman demir gereksinmesi çok olan kimselerin diyetinde kuru baklagiller, kuru meyveler, pekmez, tahin, yeşil sebzeler daha çok yer almalıdır.
- Hayvansal besinlerin, sınırlı olduğu diyetlerde C vitamininin yeterli düzeyde bulunması demir emilimini arttırmaktadır. C vitamini yemekle birlikte alınmalıdır. Ayrıca tahıllardan ekmek, çörek gibi yiyeceklerin mayalandırma işlemi uygulanarak yapılması fitatlar parçalanacağından demir emilimini arttırmaktadır.
- İhtiyaçtan fazla kalsiyum alımı demir emilimini azaltır: Fazla süt ve süt ürünleri tüketimi.
Demir yetersizliği anemisi bulgularından birinin olması demir eksikliğinin direk belirtisi olmamakla beraber doktorunuza danışmakta fayda var. Sağlıkla kalın…
Yorum Yok